امروزه که قیمت همه چیز بالا رفته، کنترل کردن هزینه‌ها یکی از کارهای مهمی است که حتما باید انجام دهیم. اهمیت بیشتری پیدا کرده.خیلی از ما فقط قبض را می‌بینیم و پرداخت می‌کنیم، بدون اینکه بدانیم دقیقاً چقدر برق مصرف کرده‌ایم و چرا این‌قدر شده.
محاسبه هزینه برق کار سختی نیست. فقط کافیه بدونید چند کیلووات ساعت برق مصرف کرده‌اید و اون عدد رو در نرخ تعیین‌شده شرکت برق ضرب کنید اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که فرمول محاسبه هزینه برق چیست؟ دانستن این فرمول نه تنها به شما امکان می‌دهد تا الگوی مصرف خود را بهتر مدیریت کنید، بلکه از افزایش بی رویه هزینه ها جلوگیری کنید.
در این مقاله، قصد داریم به صورت کامل، به چند روش به محاسبه هزینه برق بپردازیم.در صورت هرگونه سوال، در انتهای مقاله نظرات و پیشنهادهای خود را با ما به اشتراک بگذارید و اگر این مقاله برای شما کاربردی بود، برای دوستانتان هم بفرستید. در مقاله ای دیگر به نحوه ی محاسبه ی تعداد پنل خورشیدی مورد نیاز که امروزه با کمبود انرژی کشور یکی از موارد مورد نیاز و ضروری است پرداخته شده است.
توان، انرژی و هزینه برق چیست؟
قبل از ورود به بحث اصلی، باید تفاوت بین توان الکتریکی و انرژی الکتریکی را بشناسیم.
- توان (وات یا کیلووات): منظور از توان نشان دادن میزان مصرف لحظه‌ای یک دستگاه است.
- انرژی (کیلووات‌ساعت): جمع انرژی مصرفی در یک زمان مشخص، که با ضرب توان در مدت زمان استفاده محاسبه می‌شود.
فرمول پایه برای محاسبه هزینه برق به صورت زیر است:
هزینه برق = میزان مصرف برق (kWh) × تعرفه هر کیلووات‌ساعت
این فرمول پایه ترین و شناخته ترین فرمول محاسبه ی هزینه برق می باشد. در ادامه به صورت مرحله به مرحله با ما باشید تا با روش های محاسبه هزینه برق بیشتر آشنا شوید.
روش اول: محاسبه با استفاده از قبض برق
در صورتی که میخواهید خودتان از روی قبض برق محاسبه هزینه برق را انجام دهید. دانستن اطلاعات زیر مهم است:
- میزان مصرف ثبت‌شده (kWh)
- مبلغ کل قبض (تومان)
با استفاده از فرمول زیر میتوان هزینه هر کیلووات‌ساعت را به‌دست آورد:
هزینه هر kWh = مبلغ قبض ÷ مصرف کل
مثال:
مصرف: ۴۰۰ kWh
مبلغ قبض: ۲۰۰,۰۰۰ تومان
هزینه هر kWh = ۵۰۰ تومان
با یادگرفتن این عدد، می‌توانید برای ماه‌های آینده برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای محاسبه هزینه برق داشته باشید.
روش دوم: استفاده از وات‌متر برای محاسبه دقیق مصرف برق
شاید برایتان پیش آمده باشد که بخواهید بدانید یک وسیله مثل یخچال یا کولر در طول ماه چقدر برق مصرف میکند و چه مبلغی باید برای آن پرداخت کنید. یکی از ساده‌ترین و دقیق‌ترین راه‌ها برای محاسبه هزینه برق، استفاده از دستگاهی به نام وات‌متر است.
وات‌متر یک ابزار کوچک است که مثل سه‌راهی به پریز برق متصل می‌شود. دستگاه های مثل یخچال یا ماشین لباسشویی را به آن وصل می‌کنید و وات‌متر شروع میکند به اندازه‌گیری مصرف واقعی برق آن وسیله که به سه راهی وصل است.دیگر نیازی نیست بدانید توان دستگاه چند وات است یا چند ساعت در روز روشن است، چون همه‌چیز به‌طور خودکار اندازه‌گیری می‌شود.
فرض کنید وات‌متر نشان می‌دهد که یخچال شما در طول ۲۴ ساعت، حدود ۳.۶ کیلووات‌ساعت (kWh) برق مصرف کرده است. حالا برای اینکه هزینه ماهانه را حساب کنیم، از این فرمول ساده استفاده می‌کنیم:
فرمول محاسبه‌ی هزینه برق چیست؟
مصرف روزانه (kWh) × تعداد روز ماه × تعرفه برق = هزینه ماهانه
در مثال بالا داریم:
۳.۶ × ۳۰ روز = ۱۰۸ کیلووات‌ساعت در ماه
اگر تعرفه برق را ۱۰۰۰ تومان در نظر بگیریم،
۱۰۸ × ۱۰۰۰ = ۱۰۸٬۰۰۰ تومان در ماه
این روش بسیار دقیق‌تر از حدس زدن یا محاسبه دستی است، مخصوصاً اگر دستگاه‌هایی دارید که مصرفشان در طول زمان تغییر میکند، مثل کولر گازی یا مایکروویو. پیشنهاد ما به شما این است که اگر میخواهید کنترل بیشتری روی قبض برقتان داشته باشید، حتماً یک وات‌متر تهیه کنید و مصرف وسایلتان را بررسی کنید.
روش سوم: محاسبه دستی مصرف و هزینه برق
روی بیشتر وسایل برقی یه برچسب کوچیک هست که توان مصرفی اون دستگاه نوشته شده است . مثلاً نوشته شده ۱۵۰ وات یا ۱۰۰۰ وات. حالا اگه بخواهیم خودمان محاسبه هزینه برق را انجام دهیم فرمول زیر یکی از فرمول های ساده و دقیق می باشد.
مصرف برق (کیلووات‌ساعت) = توان (وات) × مدت استفاده (ساعت) ÷ ۱۰۰۰
به مثال زیر توجه کنید:
یه تلویزیون ۱۵۰ واتی رو درنظر بگیر که روزی ۵ ساعت روشن است.
مصرف روزانه:
۱۵۰ × ۵ ÷ ۱۰۰۰ = ۰٫۷۵ کیلووات‌ساعت در روز
حالا اگه قیمت برق رو ۸۰۰ تومان در نظر بگیریم:
۰٫۷۵ × ۸۰۰ = ۶۰۰ تومان در روز
تفاوت کیلووات و کیلووات‌ساعت در محاسبه برق
خیلی وقت‌ها وقتی حرف از قبض برق می‌زنیم، یه نکته مهم هست که خیلی از افراد درست متوجه این موضوع نیستن: تفاوت بین کیلووات (kW) و کیلووات‌ساعت (kWh). این دوتا خیلی شبیه به هم به نظر میان، ولی درکل خیلی باهم متفاوت هستند.
کیلووات یعنی قدرت یه دستگاه. مثلاً یه بخاری برقی ۲ کیلوواتی می‌تواند با قدرت دو هزار وات کار کند. ولی کیلووات‌ساعت یعنی اون دستگاه چقدر برق مصرف کرده است. چیزی که توی قبض برق شما نوشته می‌شود، همین کیلووات‌ساعت است.
فرض کنید یه جاروبرقی ۱ کیلوواتی دارید. اگه این جارو دقیقاً یک ساعت روشن بماند، یعنی یک کیلووات‌ساعت برق مصرف کرده است. حالا اگه بخواید بدونید این مصرف چقدر براتون هزینه داشته، باید بدونید فرمول محاسبه‌ی هزینه برق چیست؟
فرمول:
انرژی مصرفی (kWh) × نرخ هر کیلووات‌ساعت (تومان) = هزینه برق
یعنی مثلاً اگه ۵۰ کیلووات‌ساعت مصرف داشتید و هر کیلووات‌ساعت ۱۰۰۰ تومان باشه، هزینه برق شما می‌شود ۵۰ × ۱۰۰۰ = پنجاه هزار تومان.
پس برای محاسبه هزینه برق، همیشه باید به عدد kWh نگاه کنید، نه فقط توان دستگاه. اون عدد مشخص می‌کنه چقدر باید برای مصرف برق‌تون پول بپردازید.
جدول نمونه مصرف برق وسایل خانگی و هزینه ماهانه
| وسیله برقی | توان (وات) | زمان استفاده روزانه (ساعت) | مصرف ماهانه (kWh) |
| یخچال | 150 | 24 | 108 |
| کولر آبی | 500 | 8 | 120 |
| ماشین لباسشویی | 2000 | ۱ (هر دو روز یک بار) | 30 |
| تلویزیون | 120 | 5 | 18 |
| لامپ LED | 10 | 6 | ۱٫۸ |
محاسبه پلکانی تعرفه برق در ایران
وزارت نیرو برای محاسبه هزینه برق از مدل پله‌ای استفاده میکند. یعنی هر چه مصرف بیشتر باشد، تعرفه هر واحد هم بیشتر می‌شود. در این مدل:
- پله ۰ تا ۱۰۰ kWh: کم‌ترین نرخ (مثلاً ۵۲۴ ریال)
- پله ۱۰۰ تا ۲۰۰ kWh: نرخ بالاتر (مثلاً ۶۱۱ ریال)
- بیش از ۳۰۰ kWh: نرخ بسیار بالاتر (مثلاً ۱۳۱۰ ریال یا بیشتر)
در این حالت، فقط مصرف مازاد وارد پله دوم یا سوم می‌شود، نه تمام مصرف.
تأثیر ساعات کم‌باری، میان‌باری و اوج بار در محاسبه هزینه برق
با پیشرفت تکنولوژی، بسیاری از کنتورها به صورت سه زمانه هستند. در این کنتورها، مصرف در ساعات مختلف شبانه‌روز با ضرایب متفاوتی محاسبه می‌شود:
| نوع بار | ساعت در نیمه اول سال | ضریب هزینه |
| کم‌باری | ۲۳ الی ۷ ۰٫۵ | برابر تعرفه |
| میان‌باری | ۷ الی ۱۹ | تعرفه پایه |
| اوج بار | ۱۹ الی ۲۳ | ۲ برابر تعرفه |
با استفاده از لوازم پرمصرف در ساعات کم‌باری، می‌توانید به شکل قابل توجهی هزینه برق را کاهش دهید.
توصیه‌های کاربردی برای کاهش هزینه برق چیست؟
برای کم کردن هزینه برق در خانه یا محل کار، می‌توانید چند نکته ساده اما موثر را رعایت کنید:
از لوازم کم‌مصرف استفاده کنید؛ حتما به برچسب انرژی آنها دقت کنید و دنبال لوازمی با رتبه A یا بالاتر باشید. این کار به شما کمک میکند مصرف برق کمتری داشته باشید.
وسایل اضافی و غیرضروری را به‌خصوص در ساعات اوج مصرف خاموش کنید تا هزینه برق شما کم شود.
از تایمرهای هوشمند استفاده کنید که وسایل برقی را در زمان مشخصی به‌صورت خودکار روشن یا خاموش کنند. این کار باعث صرفهجویی در مصرف برق می‌شود.
به جای لامپ‌های رشته‌ای یا لامپ‌های کم‌مصرف قدیمی، از لامپ‌های LED استفاده کنید. این لامپ‌ها مصرف برق بسیار کمتری دارند و طول عمرشان بیشتر است.
خانه خود را به‌خوبی عایق‌بندی حرارتی کنید تا بار کولر و بخاری کمتر شود و در نتیجه مصرف برق کاهش یابد.
نتیجه‌گیری
یادگیری فرمول محاسبه هزینه برق به ما کمک میکند تا بهتر متوجه شویم برق چطور مصرف می‌شود و چطور می‌توانیم هزینه‌ها را کنترل کنیم. معمولاً وقتی قبض برق می‌آید فقط یک عدد کلی می‌بینیم، اما وقتی بلد باشیم اعداد و نوشته ها چه معنی را می دهد خیلی راحت با استفاده از فرمول محاسبه هزینه برق می توانیم مصرف برق وسایل مصرفی را محاسبه کنیم.
دانستن این موضوع به ما کمک میکند که خیلی راحت راهکارهای برای کم کردن مصرف برق و هزینه ها را محاسبه کنیم. دانستن فرمول محاسبه هزینه برق، اولین قدم برای مدیریت بهتر هزینه‌های انرژی و صرفهجویی واقعی است.
سوالات متداول
1.آیا دستگاههای خاموش هم برق مصرف میکنند؟
پاسخ: بله، برخی دستگاهها مثل تلویزیون، مودم و شارژرها در حالت استندبای هم برق مصرف میکنند که به آن مصرف پنهان میگویند.
2. آیا استفاده از اینورتر یا دستگاههای کاهنده مصرف، واقعاً در هزینه صرفهجویی میکند؟
پاسخ: بله، برخی دستگاهها مانند کولر گازی اینورتر یا ترموستاتهای هوشمند میتوانند با بهینهسازی مصرف، هزینه برق را کاهش دهند.
3.آیا روشی برای محاسبه سریع هزینه برق بدون دیدن قبض وجود دارد؟
پاسخ: بله، برخی شرکتهای توزیع سامانه آنلاین محاسبه قبض دارند که با وارد کردن شماره اشتراک یا کنتور، میتوان هزینه را تخمین زد. همچنین میتوان از ماشینحسابهای مصرف برق استفاده کرد که در این صفحه نیز ماشین حساب آنلاین محاسبه هزینه برق نیز وجود دارد.